การผ่าตัดสมอง โดยประสาทศัลยแพทย์ น่ากลัวหรือไม่?

หากกล่าวถึง การผ่าตัดสมอง เชื่อว่าผู้คนส่วนใหญ่ต้องจินตนาการไปก่อนแล้วว่าต้องมีความอันตราย เสี่ยงต่อชีวิต และเป็นกระบวนการรักษาทางการแพทย์ที่ไม่อยากให้เกิดขึ้นกับตนเองและคนในครอบครัว แต่ทราบหรือไม่ว่าการผ่าตัดสมองนั้นมีอัตราที่ส่งผลร้ายต่อผู้ป่วยเพียง 1-2% เท่านั้น เมื่อเทียบกับผู้ป่วยทั้งหมดที่ทำการรักษาด้วยวิธีการนี้ โดยเป็นแนวทางการรักษาที่แพทย์ได้พิจารณาแล้วว่ามีความเหมาะสม มีความจำเป็น และเป็นประโยชน์ต่อผู้ป่วยรายนั้นๆ มากกว่าความเสี่ยงที่ผู้ป่วยอาจได้รับหลังจากผ่าตัดสมอง ซึ่งแพทย์จะแนะนำแนวทางพร้อมทั้งอธิบายประโยชน์ในการรักษาให้เข้าใจอย่างละเอียด ทั้งนี้ผู้ป่วยก็สามารถซักถามแพทย์ในข้อข้องใจต่างๆ ก่อนเข้ารับการผ่าตัดได้เช่นเดียวกัน

การผ่าตัดสมองคืออะไร?

การผ่าตัดสมอง (Neuro Surgery) คือ กระบวนการทางการแพทย์โดยประสาทศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เป็นการผ่าตัดเพื่อเปิดกะโหลกศีรษะให้สามารถเข้าถึงสมองผู้ป่วยโดยตรง ซึ่งมีวัตถุประสงค์ในการรักษาโรคทางระบบสมองและประสาท 

ประสาทศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านการผ่าตัดสมอง

แพทย์ที่มีหน้าที่ในการผ่าตัดสมอง คือ ประสาทศัลยแพทย์ เป็นผู้ที่มีความเชี่ยวชาญในการวินิจฉัยและรักษาผู้ป่วยโรคที่มีความเกี่ยวข้องกับระบบประสาท ระบบสมอง ไขสันหลัง กล้ามเนื้อ และเส้นประสาท ซึ่งได้ผ่านการฝึกฝนรวมระยะเวลาทั้งหมด 7 ปี ทั้งในด้านการผ่าตัดสมองและไขสันหลัง การวิจัยทางระบบประสาท และการดูแลผู้ป่วยระบบประสาท อย่างไรก็ตามประสาทศัลยแพทย์ยังมีสาขาย่อยที่แบ่งเพื่อความเชี่ยวชาญเฉพาะดังนี้

• ศัลยแพทย์ประสาทระบบประสาท

แพทย์เฉพาะทางที่มีความเชี่ยวชาญในการรักษาโรคหรือภาวะต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาทส่วนกลาง

• ศัลยแพทย์ประสาทด้านศัลยกรรมประสาท

แพทย์เฉพาะทางที่มีความเชี่ยวชาญในการรักษาโรคหรือภาวะที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาทส่วนปลาย

• ศัลยแพทย์ระบบประสาทหลอดเลือด

แพทย์เฉพาะทางที่มีความเชี่ยวชาญในการรักษาโรคหลอดเลือดสมอง

• ศัลยแพทย์ระบบประสาทหลอดเลือด

แพทย์เฉพาะทางที่มีความเชี่ยวชาญในการรักษาโรคหลอดเลือดสมอง

โรคอะไรบ้างที่ใช้การผ่าตัดสมองในการรักษา?

การผ่าตัดสมองเป็นหนึ่งในแนวทางการรักษาของแพทย์ในหลายภาวะและโรคที่เกี่ยวข้องกับระบบสมองและประสาท เช่น

• เนื้องอกในสมอง

โรคเนื้องอกในสมอง เกิดความผิดปกติในการเจริญเติบโตของเซลล์ในสมอง หรือ ความผิดปกติบริเวณใกล้เคียงกับสมอง ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการทำงานของระบบประสาทและสมองได้ ทั้งนี้โรคเนื้องอกในสมองที่มีความร้ายแรงที่แพทย์ประเมินแล้วว่ามีโอกาสสูงในการลุกลามไปสู่ส่วนอื่นๆ ของร่างกายนั้น จะต้องได้รับการผ่าตัดสมองเพื่อทำการรักษาและยับยั้งการลุกลามได้อย่างมีประสิทธิภาพที่สุด

• ความผิดปกติของหลอดเลือดสมอง

ความผิดปกติของหลอดเลือดสมอง คือ ภาวะที่สมองขาดเลือดไปหล่อเลี้ยงยังส่วนต่างๆ โดยมีสาเหตุหลักที่ก่อให้เกิดความผิดปกติประกอบด้วย 2 กลไก ได้แก่ Ischemic stroke (หลอดเลือดสมองตีบ/อุดตัน) ซึ่งพบได้ในอัตราส่วน 80% ของความผิดปกติทั้งหมด และ Hemorrhagic stroke (หลอดเลือดสมองแตก) มักพบได้ในอัตราส่วน 20% 

• เยื่อหุ้มสมองอักเสบ

เยื่อหุ้มสมองอักเสบ คือ ภาวะที่เกิดจากการอักเสบของเยื่อหุ้มสมอง อาจเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย เชื้อไวรัส หรือเชื้อรา ซึ่งการรักษาจะขึ้นอยู่กับชนิดของเชื้อที่ตรวจพบ โดยหนึ่งในแนวทางการรรักษาที่มีการเลือกใช้คือการผ่าตัดสมอง ยาต้านจุลชีพ/ยาปฏิชีวนะ ฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ เป็นต้น

• โรคลมชัก

โรคลมชัก เกิดจากส่วนใดส่วนหนึ่งของสมองหรือสมองทั้งหมดทำงานมากเกินไปจากปกติในชั่วขณะหนึ่ง เป็นอาการที่สมองถูกรบกวนจากกระแสไฟฟ้าภายในสมองทำให้ร่างกายไม่สามารถควบคุมได้ นำไปสู่อาการลมชักที่ผู้ป่วยไม่รู้ตัว หรือ อาจรู้ตัว โดยการรักษาจะขึ้นอยู่กับแพทย์พิจารณาด้วยวิธีการใช้ยาต้านอาการชัก การผ่าตัดสมอง และการบำบัดอื่นๆ เป็นต้น

การผ่าตัดสมองมีกี่ประเภท

การผ่าตัดสมองในปัจจุบันสามารถแบ่งออกได้ทั้งหมด 3 ประเภท คือ 

• การผ่าตัดสมองแบบเปิดกะโหลกศีรษะ

การผ่าตัดเปิดกะโหลกศีรษะ คือ การผ่าตัดสมองโดยการเปิดกะโหลกศีรษะเพื่อให้เห็นภายในกะโหลกศีรษะและบริเวณสมองอย่างชัดเจน และดำเนินการรักษาตามกระบวนการเมื่อเสร็จสิ้นแพทย์จะปิดกะโหลกกลับเข้าที่เดิมเพื่อสิ้นสุดขั้นตอนการรักษา หลังจากนั้นผู้ป่วยต้องพักฟื้นและติดตามอาการกับแพทย์อย่างใกล้ชิด

• การผ่าตัดสมองผ่านกล้อง

การผ่าตัดส่องกล้อง หรือ Minimally Invasive Surgery เป็นเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่ได้พัฒนาขึ้นเพื่อช่วยให้บาดแผลที่เกิดจากการผ่าตัดขนาดเล็กลง ช่วยลดอาการเจ็บปวดแผล อีกทั้งยังเพิ่มประสิทธิภาพการรักษาให้ผู้ป่วยที่เข้ารับการผ่าตัดสมองไม่ต้องพักฟื้นเป็นเวลานาน

• การผ่าตัดสมองด้วยเลเซอร์

การผ่าตัดสมองด้วยเลเซอร์ คือ วิธีการผ่าตัดแบบแผลเล็ก (Minimal Invasive Surgery) เป็นการใช้ประโยชน์จากลำแสงเลเซอร์เฉพาะที่มีคุณสมบัติเหมาะกับการผ่าตัดสมอง ด้วยการควบคุมทุกกระบวนการผ่าตัดด้วยเลเซอร์จากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ 

การผ่าตัดสมองมีความเสี่ยงหรือไม่?

การผ่าตัดสมองมีความเสี่ยงเช่นเดียวกับการผ่าตัดเพื่อรักษาโรคอื่นๆ อย่างปฏิเสธไม่ได้ ซึ่งความเสี่ยงที่เกิดขึ้นอาจมีความแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับประเภทของการผ่าตัด ประสบการณ์ของแพทย์ผู้ดำเนินการผ่าตัด และสุขภาพของผู้เข้ารับการผ่าตัด โดยความเสี่ยงทั่วไปที่พบได้ในการผ่าตัดสมอง เช่น การติดเชื้อ ลิ่มเลือดอุดตัน เลือดออกในสมอง ปฏิกิริยาต่อยาชา การหายใจผิดปกติ สมองได้รับความเสียหาย รวมไปถึงภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ ที่มีปัจจัยเพิ่มเติมจาก โรคประจำตัว การใช้ยาบางชนิด การดื่มแอลกอฮอล์ การสูบบุหรี่ เป็นต้น

อย่างไรก็ตามเพื่อหลีกเลี่ยงความเสี่ยงจากการผ่าตัดสมองที่กล่าวมาข้างต้น ควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับความเสี่ยงและประโยชน์ต่างๆ จากการผ่าตัดสมองอย่างละเอียด ควบคู่ไปกับการพิจารณาถึงความเหมาะสมกับปัจจัยส่วนตัวของผู้ป่วยร่วมด้วย

ระยะเวลาในการฟื้นตัวหลังจากผ่าตัดสมอง

หลังจากเข้ารับการผ่าตัดสมองเสร็จสิ้นการพักฟื้นจะใช้ระยะเวลาที่แตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับประเภทของการผ่าตัด ซึ่งโดยทั่วไปจะใช้เวลา 3-7 วัน ในการนอนพักฟื้นที่โรงพยาบาลหลังจากนั้นควรพักฟื้นต่อที่บ้านอีก 4-6 สัปดาห์ ควบคู่ไปกับการทำกายภาพบำบัดเพื่อฟื้นฟูการทำงานของร่างกายให้กลับมาเป็นปกติ สิ่งสำคัญคือการปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ออกแรงมาก พักผ่อนให้เพียงพอ ทานยาตามที่แพทย์จัดไว้ และเข้ารับการติดตามผลการรักษาอย่างต่อเนื่อง

ตัวอย่างการพักฟื้นหลังผ่าตัดสมอง

• การผ่าตัดเนื้องอกในสมองระยะเวลาพักฟื้น 4-6 สัปดาห์

• การผ่าตัดรักษาโรคลมชักระยะเวลาพักฟื้น 4-6 สัปดาห์

• การผ่าตัดความผิดปกติของหลอดเลือดสมองระยะเวลาพักฟื้น 2-4 สัปดาห์

• การผ่าตัดลิ่มเลือดอุดตันในสมองระยะเวลาพักฟื้น 1-2 สัปดาห์

อัตราการเสียชีวิตหลังการผ่าตัดสมอง

จากสถิติการรักษาด้วยการผ่าตัดสมองในประเทศไทย พบอัตราการเสียชีวิตหลังการผ่าตัดโดยประมาณ 5-10% ขึ้นอยู่กับประเภทของการผ่าตัด ความซับซ้อนของการผ่าตัด รวมไปถึงสภาพร่างกายของผู้ป่วยร่วมด้วย

เทคโนโลยีทางการแพทย์เกี่ยวกับการผ่าตัดสมองในปัจจุบัน

ปัจจุบันเทคโนโลยีทางการแพทย์ได้พัฒนาก้าวหน้าอย่างต่อเนื่อง เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการรักษาให้ล้ำหน้าและมีความแม่นยำปลอดภัยต่อผู้ป่วยมากยิ่งขึ้น ในด้านของประสาทศัลยแพทย์ได้มีนวัตกรรมที่ช่วยให้การผ่าตัดสมองมีข้อบกพร่องน้อยที่สุด ซึ่งเป็นเทคนิคที่ชื่อว่า การผ่าตัดสมองด้วยเทคนิคนำวิถี หรือ Steriotactic Neurosurgery ที่ช่วยให้ประสาทศัลยแพทย์สามารถผ่าตัดสมองโดยมีการวางแผนล่วงหน้าอย่างชัดเจน ให้แพทย์กำหนดจุดที่ต้องการผ่าตัดได้อย่างแม่นยำโดยใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ จึงสามารถทำการผ่าตัดในจุดที่ต้องการรักษาเท่านั้น ผู้ป่วยมีบาดแผลน้อยกว่าเพียง 1-2 เซนติเมตรเท่านั้น ส่งผลดีในการฟื้นตัวของผู้ป่วยที่เร็วกว่า ลดความเสี่ยงต่อการเกิดเสียชีวิตหรือพิการจากการผ่าตัดสมองได้มากขึ้น

อย่างไรก็ตามหากพบว่าตนเองหรือคนใกล้ชิดมีอาการที่เข้าข่ายโรคที่เกี่ยวข้องกับสมอง ควรเข้ารับการตรวจวินิจฉัยอย่างละเอียด เพื่อการรักษาอย่างทันท่วงทีซึ่งบางรายอาจทราบอาการเร็วและไม่จำเป็นต้องเข้ารับการผ่าตัดสมอง 

สำหรับผู้ที่ต้องการปรึกษาเกี่ยวกับระบบสมองและประสาท หรือ ต้องการรายละเอียดด้านการผ่าตัดสมองในจังหวัดเชียงใหม่ สามารถติดต่อสอบถามแพทย์ผู้เชี่ยวชาญที่ ฮักษาคลินิก 

เบอร์โทร : 096-696-1999

LINE: @hugsa

Facebook : HUGSAMedical

HUGSA MEDICAL | รักษาด้วยหัวใจ ห่วงใยดุจญาติมิตร ใกล้ชิดแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ